[က]
က = ကအံ; ကအြ,၊ ကကြဥ္ ကက,၊ ကေလြ, ကသဲင္,၊ ကယူ; ကကဥ္,စာ,၊ ကခြဳမ္ ကမာ,။ ယီးနယ္ေလြ,ခ်ာ ေရ;မိုးေလြ,ခ်ာ ခြိဳင္းကားတဲင္ ကရဲုင္တသြိဳးဒါ; ကရိယာ;ဖံု;။ ဥပမာ; = ေခြကလြဳပ္, ေခြကမာဒါ;ေနာ၀္,။ နာ,ကယူ;နာ,ကကဥ္,စာ,ဒါ;ေနာ၀္,။
က = ကမာ,ဒါ:ထာ,တစြိဳးစြိဳး၊ ထူ;သံု, ယီးနယ္ေလြ,ခ်ာ ေရးမုိးေလြ,ခ်ာ ကမာ,ထြဴလဲဥ္းဒါ;ကိစၥတဗာ;ဗာ;ဖံု;။ ဥပမာ; =ေခြကတြိဳ;ဗာ;ဖိုဒံုကားကေအာ၀္;အကုိ အတေရ,သြတ္,ေနာ၀္, ဒံုေတာင္းတီ။ ေ၀င္, ေခြကလယ္;ဗာ;ဖုိေနာ၀္, ေအာ၀္;ဒ်ာ; ေ၀င္,ေတာင္းကီ,လြဳမ္,။ ေခြက၀ါးဒါ;ကာ,အဆြိဳင္,ေနာ၀္, မြိဳင္ေမြးစြဥ္;သနယ္သြ,။ နီမြိဳးကလြဴးဖြာ,လင္,ေခြအခိန္;ေနာ၀္, ေခြဖူးမူ;ေပ;တခဲုင္;ေအာ၀္;ေတာ၀္းဒြိဳန္း လုိ,ခမ္း။
က = ယီးနယ္ေလြ,အီ၊ ေရ;မုိးေလြ,အီ ကမဥ္အြဥ္;ေဒါ့,နယ္ဒါ; လုိ,၊ ပုဂၢိဳလ္;၊ ၀တၳဳ၊ နာမ္; တစြိဳးစြိဳး တမ်ိဳ,မ်ိဳု,။ ဥပမာ; = ပါ,ကေအာ၀္;ကြဥ္က,ဒါ; ခြမ္,လာ,ေျဖင္းကီလသူ,ေနာ၀္, လုိ,မ်ိဳ,မဲုင္,နဲသြ,။ ပါ,ကေအာ၀္;ရြစ္ဒါ;ေငါ၀္းသခ်င္,သူ,ေနာ၀္, အမဥ္, ခြန္ခမ္းၿခြိဳင္,။
ကတူ; = လုိ,နမ္းခႏၥာ;အေခါ၀္အေမာ့ကီသြတ္,၊ လုိ,ကတူ;။ ထီကထန္;စဒါ;အရပ္၊ ထီကတူ;။ ေျခာက္,ကစဒါ;အရပ္ ေမာ့ခုိ;သြတ္,၊ ေျခာက္,ကတူ;။ ကတူ;ခီးေနာ၀္, ေအာ၀္;ေသာ့,ကတူ;ကို။
ကလူ, = ဆြဥ္;ကေဒါ့,ဒါင္;ဒါ;ကတူ;ေလာင္း။ ဆြဥ္;ကေအာ၀္;ဒါ;ကတူ;ေလာင္;။
ကတူ;ခီး = ကတူ;ကုိ ကယူ; ကကဥ္,စာ,အီဒါ;ထာ,။ ပအုိ၀္းေဒ;သ ယေထြာင္းေထြာင္းေနာ၀္, ဟဲ့, "ေအာက္,ေအာ္,"
ကေတာင္ = မဲ့ငါေလာင္း အေမာ့ကီသြတ္,။ ကေအာ၀္;ဒါ; မဲ့ကူးဆ,ကီ အေခါ၀္။
ကတူ;ထုိမ္း = ကလူ,ကဆြာ,ဒါ;ပုဂၢိဳလ္;သီး ကေစာက္,စုဒါ;ကလူ, ကတူ;ေလာင္းအေမာ့ခ်ာဖဲ့,ေနာ၀္, ဟဲ့,ကတူ;ထုိမ္း။ ကလူ,ဆြာ, ကလူ,ဒြဳန္တဲ့င္ မဥ္;ေစာက္,စုဗူ;တဲ့ ထြာကတူ;ထိုမ္းတန္။ ကလူ,ကေဒြါင္;ဒါ;ပုဂၢိဳလ္;ေနာ၀္, ေစာက္,ကတူ;ထုိမ္းလ,ေတာ၀္း။ ပအုိ၀္;မူ;ကဥ္းအာအာေနာ၀္, ကတူ;ထိုမ္းေအာ၀္;။
ကတူ;ဆဲ့, = ၀တၳဳ ကဆဲ့,ဒါင္;ဒါ;ကတူ;ေလာင္း။ ပအုိ၀္;မူ;ယုိ,ယာ;အၿခြိဳင္းအၿခိဳ,ကဆဲ့,ဒါင္;ဒါ;ကတူ;ေလာင္း။ ကတူ;ဆဲ့,ခံ,၊ ကတူ;ဆဲ့,ရြဥ္။
ကတူ;၀ီး = ခြဥ္ ကေအာ၀္;ဒါ; ကတူ;ေလာင္း၊ ကတူးအထာ;၀ရပ္ကုိ။ ေဒ;သ ယရပ္ရပ္ေနာ၀္, ဟဲ့, "တ၀ီး" ။ လုိ,ယျဖာ,ျဖာ,ေနာ၀္, ကတူ;၀ီး ေအာ၀္;နီဗာ;။ ကတူ;၀ီးယုိ ကလူ,မဥ္;ဆြာ,ေနာ၀္, ထြားထီ;ေတာ၀္း။ (မန္းဟဲ့, "ေဗြ" / ပအုိ၀္;ဟဲ့, "ခြဥ္" ။ ခြဥ္ကေအာ၀္;ဒါ; ကတူ;ေလာင္းေနာ၀္, ပအုိ၀္;ဟဲ့, ကတူ;၀ီး ၊ တ၀ီး ။ မဥ္;ေအာ၀္; စူႏံုနာတဲ့ ဟဲ့, စူခြဥ္)
ကတူ;ေပါက္ = ပအို္၀္;ခုိ ကပတ္ဗဲဥ္ဒါ;ကတူ;ေလာင္း။ ပအို၀္;ခုိကခူးဒါ;ေဖါက္၀ါ;။ ပအုိ၀္;ခုိအၿခိြဳင္းအၿခိဳ, ကခူးဒါ;ကတူ;ေလာင္း။ လုိ,ခုိကခူးဒါ;ေဖါက္၀ါ;ေနာ၀္, ဟဲ့,ကတူ;ေပါက္။ ပအုိ၀္;ခုိတျဖာ, မဥ္;ကြဥ္က, ပအုိ၀္;ခြမ္,လာ,ၿပဲ့,ၿပဲ့,စံု;စံု;ေနာ၀္, ကြဥ္ကြဥ္,ေျဖင္း၊ ဆဲင္,ေနာ၀္, အကိုဖဲ့,ေနာ၀္, က,ဆဲင္,ဗြာ အငြဥ္,ေကာ္လံသား အထန္;ဖဲ့,ေနာ၀္, ဆဲင္,ေျဖင္းပအုိ၀္;၊ ကတူ;ေလာင္းေနာ၀္, ခူးပါဗာ; ကတူ;ေပါက္။
ကတန္, = အေက်ာင္,၊ အခရာ;၊ ရာ;ဇ၀ါင္;၊ သမဲင္,။ ေဒ;သယေထြာင္းေထြာင္းေနာ၀္,ဟဲ့, "အူ,တန္,"။ ယေထြာင္းေထြာင္းလဲ့ ဟဲ့, စာ;တန္,။ ဥပမာ; = နီဖာျဖားေနာ၀္, အြဥ္;ကဲုင္ဒ်ာ; အကတန္,။
ကေတ/ခေအ = ထာ,တထင္းေတာ၀္းအထြာလြဥ္တဲ့ အသမ္းထြာလြဥ္တဲင္ သ,ကုိ တေပၚ;ယြဳမ္းေတာ၀္းပံု;။ သ,ကုိ ထာ,ယြဳမ္းလြိဳ;လြိဳ; ယြဳမ္းေတာ၀္းလြိဳ;လြိဳ;အေခ;အေန;တြင္,တဲင္ ကေဒါ့,ထန္;လြဥ္ဒါ;ေငါ၀္း ။ ဥပမာ; = ကေတနာ,ကေဒါ့,ေနာ၀္,ေမြးေတာ၀္းဒြိဳန္းမေတာ၀္ ပါယုိ။ ေဖၚ;နယ္အီ သ,ထာ,ေလာ;ကာ;ပံု;။ ဥပမာ; = ခေတမဥ္;ေသေစာ၀္းေစာ၀္းေနာ၀္, ေခြတထုိးထဲင္းေတာ၀္း (ဆဲ)။
ကလာ, = ကလာ,လုိ,မ်ိဳ,၊ ေန႔ဖူကဆြာ, ကာ;ကစ်ဴဒါ;လုိ,မ်ိဳ,။ အိႏိၵယခမ္း၊ ဘဂၤလားေဒ့ခ်္ခမ္း၊ သီရိလကၤာ;ခမ္း၊ နီေပါး ကစဒါ;ခမ္းဖံု;ေနာ၀္, ဟဲ့ကလာ,ခမ္း။
ကလာ,ဗြာ = ခမ္းထီ ႏုိင္;ငံ; ကေအာ၀္;ဒါ;ကမၻာ;အေခါ၀္တြိဳ႕ , တြမ္း ကမၻာ;အေခါ၀္ထင္,ေဒ;သဖံု;အကုိ ကေအာ၀္;အံုဒါ;လုိ,မ်ိဳ,ဖံု;။ အဂၤလိပ္လုိ,မ်ိဳ,၊ ၾသသေရးလ်ားလုိ,မ်ိဳ,၊ ဂ်ာမနီလုိ,မ်ိဳ,၊ အေမ;ရိကန္;၊ ကေနဒါလုိ,မ်ိဳ,ကစဒါ; အနမ္းတန္ထုိ၊ ေန႔ဖူဆြာ,၊ အယာ;ဗြာ လုိ,မ်ိဳ,ဖံု;။
ကလာ,ေျဖင္း = လုိ,ေျဖင္း၊ လုိ,အယာ;ေျဖင္း၊ အဖရိကတိြဳက္ကုိ ကေအာ၀္;ဒါ;လုိမ်ိဳ,ဖံု;၊ နီဂရုိးလုိ,မ်ိဳ,၊
ကရီးခါ = ကထြဴညထုိ,လဲဥ္းအခိန္;ကာ;လ တဗာ;၊ ပြိဳင္းလဲင္;ခါ။ ဥပမာ; = ကရီးခါေနာ၀္, နီဒံုကုိယုိ လမ္းေအာ၀္; နီဗာ;လြဳမ္,။ ကရီးခါ တြမ္; ပြိဳင္းလဲင္;ခါ ေနာ၀္, ဗိြဳန္ပီ၀ါင္,။ ပိြဳင္းလဲင္; ပြိဳင္းရင္း၊ ကလဲဥ္းခို;ခ်ာ၊ ပိြဳင္းလဲင္;ခါ။
ကလဲဥ္း = ကထြဴထုိ,လဲဥ္း တခဲုင္းညေတာ၀္းဒြိဳန္းအခိန္;ကာ;လ တဗာ;။ ကထြဴထို,လဲဥ္း တေပါ;ညငါ;ေတာ၀္း ကာ;လ။ ဥပမာ; = နီဒံုကုိယုိ အေခ;အေန;သ်ဳတ္တေရင္ေနကသြ,၊ စဲ့,မန္း စႏိြဳ႕ဆြမ္,ေဘာ္ဒါ ေဗာ့,ကလဲဥ္းယုိလြဳမ္,၊ စေဗာ့,တလာ နီလာ ကလဲဥ္းယုိလြဳမ္,။
ကေထာင္, = ေျဖာင္း တြမ္;ဟုိ႔, တြမ္;အဆာ;ၿခံဳဖံု; ကေအာ၀္;ဆြိဳက္စပ္ဒါ;တဖူ,ေဘာင္;။ အဆာ; အဟာ;ရဖံု; ေအာ၀္;ေျဖာင္းကုိ ကလင္,ေသာ့,အီဒါ; ကႏြိဳ႕ေသာ့,အီဒါ;ဟုိ႔,ကုိ တြမ္; သြဳန္;ကုိ။ အဆာ; အဟာ;ရ ကလင္,ေသာ့,အီဒါ;တဖူ,ေျခာင္။ ေအာ၀္;ကာ;ဆ,လ၊ ငြဥ္,အေခါ၀္ဆ,ငါဖဲ့,အရပ္။ ဥပမာ; = ၁) ေအာ၀္;ေျဖာင္းကုိ အံ;စဲုင္ထြဴေတြာ့, ကေမ်ာ;အြဳန္ ဒါ;အဟာ;ရဖံု;ေနာ၀္, အႏြိဳ႕လင္,ေသာ့,ကေထာင္,ကုိထြဴေတြာ့, အထြတ္,လင္,ေသာ့,ဟုိ႔,ကုိ။ ၂) အံ;ဒဲဥ္လဲ့ အံ;ယြယြေနာ ပုိခုိ၊ မဥ္;အံ;မိြဳင္ငါ;လဲ့ မဲ့,ဒဲဥ္္ေအာ၀္;ခံေသာ့, လုိ,ကေထာင္,ကုိ။
ကဒက္, = ေအာ၀္;ေျဖာင္းကုိ တငါအဗာ;ကီ အထာ;၀ရပ္ကုိ။ ေအာ၀္းေျဖ,ဆ့,ကီဖဲ့,အရပ္။ ခါးလားကေထာင္,ကစဒါ;အရပ္ ဖဲ့,ကီဖဲ့,၊ တြမ္းေျဖ,မဥ္;ေထာင္းကီထင္;ေနာ၀္, အခြိဳင္းကဒက္,
ကတဲစ္,ၿခဲ႕ = ေငါ၀္းခြန္းအီထာ,၊ ေငါ၀္းထြမ္အီထာ,။ သ,ေရ,ေတာ၀္းကိစၥတစြိဳးစြိဳးတဲင္ ေဖၚ;ထန္;နယ္အီ သ,ကုိ သ,တေက်;နပ္ေတာ၀္းထာ,ခံ;စာ,မု,။ ဥပမာ; = ပါ,ကတဲစ္,ၿခဲ႕ယုိ အြဥ္;ေဒါ့,တစြိဳးလဲ့ မာ,ဒ်ာ;တမ်ိဳ,။ အဓိပၸါယ္;ဗြဳိန္ပီတြမ္; - ခြဥ္;ေဆ့,၊ မြ၊ သံု,လေတာ၀္း၊ ကတဲစ္,ၿခဲ႕။
ကေတာက္ = သြီ;မြဴးတမ်ိဳ,။ အလာ;တ၀ြန္,၊ အလာ;ေရာင္;ခ်ဳိ၊ အရသာ;ခါ;၊ ထြာအိုသဥ္ ဟန္;လာ;ထာ,မြဴးမ်ိဳ,တမ်ိဳ,။ ကေတာက္ေစာ့,ယုိ ေဖ;ကထြာဟန္;အုိေနာ၀္, ေက်ာ္အံ;ေနးတဲ့လ, ဒြိဳ;ထီသားေနးတဲ့လ, အံ;တသဥ္ေနးတဲ့လ,။ (မန္းဟဲ့, ေဂြးေတာက္)
ကလိင္;ကလဲ့ = လို,လိင္;လုိ,လဲဥ္၊ အံ;လဲဥ္၀ါင္,၊ ေဒါ့,လဲဥ္ထာ,၊ ေငါ၀္းယြဳမ္းခရာ;အဲဥ္ေထာ၀္း၊ ေဒါ့,လိင္;ေဒါ့,လဲဥ္ထာ,၊ ေငါ၀္းတေမြးမဥ္;ေတာ၀္း။ လုိ,သေဟြ;။ ေဖ;ေနးကလ,ေျခင္ ၀ါင္,တၿခိဳ,တစြိဳးတမ်ိဳ,တဲင္ လိင္;လဲဥ္ထာ,။ လုိ,လင္ဖံု;အက်ိဳ,ကဲုင္အီ။ ဥပမာ; = ၁) လုိ,ကေဒါ့,လိင္;ေဒါ့,လဲဥ္ဒါ;ထာ,ေနာ၀္, ၀ါင္,ဟဲ့, လုိ,ကလိင္;ကလဲ့၊ ထြာလုိ,သုိ; လုိ,ဖြီ၊ လို,ယြဳမ္းခရာ;ေဟာ၀္ေတာ၀္း။ ေငါ၀္းတေမြးမဲဥ္;ေတာ၀္း ေငါ၀္းလိင္;ေငါ၀္းလဲဥ္ေနာ၀္, ထြာ ေငါ၀္းကလိင္;ကလဲ့။ ၂) ပါ,အမဥ္,တကြ်ား ဒံုေမာ့ခုိ;သူ, ကလိင္းကလဲ့ထာ,ယံေမြး၊ လယ္;အံ;လဲဥ္၀ါင္,ရြဥ္ တဒံုလြဳမ္းလြဳမ္းေနးစြဥ္;ေမာ့သူ, ဖါနင္။
ကေရာက္, = ၀တၳဳကအြဥ္;ဟြဲအီဒါ;ဖုိး ပနား ေသ ကစဒါ;တိရိစၧာန္;ဖံု;ငြဥ္,ေလာင္း၊ ၀တၳဳမ်ိဳ,ယိုေနာ၀္, အကုိတအုိထြဴေတြာ့, အကိုဖဲ့,ေနာ၀္, အြဥ္;ဟြဲတလဲင္းခါ,တြမ္;အရာ;/အဒီ;ဖံု;တဲင္ မဥ္;တရြဴ,တသြိဳးလဲ့ အဒီ;/အရာ; တလူ;ခ်ာငါ အအုိငြါ အရြိဳ႕ဖဲ့,ဖံု;တဲင္ အေငါ၀္းသင္;။ ကေရာက္,ေနာ၀္, မာအီတြမ္;၀ါ; မဥ္;ေမြးေတာ၀္းလဲ့ မာအီတြမ္းေသင္;မ်ိဳ,။ ဥပမား = ၁) လဲုင္းလြဳပ္,ၿခံမာ,သားဖံု;ေနာ၀္, ေ၀ြ,သီးမဥ္;အြဥ္;စြ, အဖုိး ပနား ေသ ဖံု; တျခာကုိခါ ထြဳမ္;ဆြမ္,လြဥ္,ခ်ာေဖ;ေနးကယုိ,ေတြာ့, ေ၀ြ,သီး ဖုိး ပနား ငြဥ္,ေလာင္းေနာ၀္, အြဥ္;ဟြဲေနးကေရာက္,သြဴ။ ၂) ယုိ ေမာင္;ဖါ ... နာ,ပနား ကေရာက္,ေငါ၀္း အမာ,ကြဥ္;ေနာ၀္,သူ,ေနာ၀္, ကြဲဟြဳန္ဗြီ;ဗြီ;လြဥ္,လဲဥ္း၊ နာ,ပနားအလြိဳးလဲဥ္းညာ,နာ;လဲဥ္းေကြးသူ, ေလြ,ထြားလြဥ္,ခန္းလဲုင္း။
[က,]
က, = တြမ္;ဆဲင္, အြဥ္;ဆိုပ္,ေသာ့, အြဥ္;ပဒို႔,ဒါင္; အြဥ္;ဗဲုင္လူး နမ္းခႏၶာ;အေခါ၀္ကီေနာ၀္, ဟဲ့, “က,” ။ ဥပမာ; =“က,ဆဲင္,” ။ ရာ;သီ;ဥတု ခြ,စံုငါ;ႏဲုင္းယိုေနာ၀္, က,ဗဲင္းေသြာ့ ဆဲင္,ဒြဳန္ေနာပုိခုိ မဲ့,ေဆာ့ဒါ;ထာ,။ တြမ္;ကြဥ္,ဖံု; တြမ္;တ်ိဳ;ဖံု;တဲင္ အြဥ္;ဆိုပ္,ေသာ့, အြဥ္;ဒြါ;ေသာ့, ခါင္;နီပါင္ ဗ,ကီ ထင္;တြိဳ;ငါင္းေဒင္ေလာင္းေနာ၀္, ဟဲ့, “ကြဥ္” ။ ဥပမာ; = “ကြဥ္ကြဥ္,”။ မဥ္;ေဒါ့,ဗာ; ေယဘုယ်အေန;တဲ့ ကြဥ္က,ဆဲင္,ခြမ္,လာ,၊ [ထဲင္းတမ်ိဳ,] နီပအုိ၀္;လို,မ်ိဳ,ေနာ၀္, ၿခြိဳင္းကြဥ္က,လြဒ်ာ; ပအုိ၀္;ယုိ,ယာ;ဆဲင္,ခြမ္,လာ,ေျဖင္းကီလ။ “က,” ကရုိ,ဒါ;ေငါ၀္;ငြါယိုေနာ၀္, ထြာ “ကရိယာ;” ။ ကရိယာ; ကရုိ,ေနာ၀္, ေငါ၀္းငြါ ကေဖၚ;ထန္;နယ္ဒါ; နမ္းသ, ထာ,မာ,ရဲုင္,သြိဳးမု, ကားကေအာ၀္;။ ဥပမာ; = “အံ;” ၊ “ေလြ,” ၊ “ေဗင္;” ၊ “ယူ;” ၊ “ကဥ္,စာ,” ၊ “ထြား” ကစဒါ; ရဲုင္,တသြိဳးမု,ဖံု;၊ ထာ,မာ,ဖံု;။
[ကာ]
ကာ = မဥ္;ေလြ,ထာ,ခါ ယုက္ထင္;ကီ ခါင္;တပါင္ေတြာ့, အြဥ္;ခ်,လင္,ခ်ာ ခါင္းခဲ့,တပါင္ ဆ,ငါဖဲ့, မဥ္;ေမြးေတာ၀္းလဲ့ ဆ,ခ်ာဖဲ့,။ ဒဲင္ခါင္;တပါင္စီ;ေတြာ့, ကအြဥ္;ခ်,လင္,ခ်ာ ခါင္;ခဲ့,တပါင္ ဆ,ငါ/ဆ,ခ်ာဖဲ့, ကစဒါ; ရဲုင္,တသြိဳးမု,။ ေယြာ့ဒဲင္ခါင္;တပါင္စီ;ေတြာ့, အြဥ္;ခ်,လင္,ငါယင္း ဟံ;ေလာင္းတေထြာင္းေခၚ။ ဥပမာ; = ၁) တဖူ,ယုိတလီးေနာ၀္, အေဒြါင္;ေပ;လြဳမ္,၊ တြမ္;နာ,ခါင္;ကာစ,စ,ေနာ၀္, ကာေလြ,မဲဥ္;မဲဥ္;ေသြာ့ တနားရီ;ရပ္ငါလဲ့ တြိဳ;ေလြ,လဲဥ္းတဖူ,သြတ္,ကို။ ၂) ေယြာ့ဒဲင္ကာေလြ,သြိဳသြိဳ၀ါင္,။ ၃) မဥ္;ေလြ,ငါလဲ့ ကာငါ၊ မဥ္;ဆြတ္,ခ်ာလဲ့ ကာခ်ာ ။ “ကာ” ကရုိ,ဒါ;ေငါ၀္းငြါယုိေနာ၀္, ထြာ “ကရိယာ;” ရဲုင္,တသြိဳးမု,ထာ,မာ,။
[ကာ,]
ကာ, = ေငါ၀္းယုိေနာ၀္, ေအာ၀္း “Car” ကရုိ,ဒါ; အိဂၤလိပ္ေ၀ါဟာရကုိလြဥ္။ တြမ္;အနမ္းပြိဳင္ တြမ္;အၿခံဳ ေအာ၀္;ဒါင္;အရာ; (အပိန္) ေလာင္းေတြာ့, ထြိ႔ဳ,ငါင္; ႏြန္;တြမ္;စက္အာ;တဲင္ ေတာေလြ,သဲင္,အီ ကြဳန္;၊ တၿခိဳ,၊ လုိ,ဖံု;။ ကာ,ေပ; ကာ,တန္။ ကာ,ဒါင္;ကြဳန္; ကာ,ဒါင္;လုိ, ကာ,ေတာတၿခိဳ,။ ဥပမာ; = ခြန္ခမ္းကူေနာ၀္, ၀ါးတြမ္;ကာ,ေတြာ့, အထင္;ေျဖ,တၿခိဳ,အြိဳးေ၀င္,ေတာင္းကီ,။ “ကာ,” ကရို,ဒါ;ေငါ၀္းငြါယုိေနာ၀္, ထြာ “နာမ္;” ။ နာမ္; ကရုိ,ေနာ၀္, ထြာ အသက္ေအာ၀္; အသက္အဲဥ္ေထာ၀္း ၀တၳဳ တၿခိဳ, ပေစၥ,ဥစၥာ;ကားကေအာ၀္;ဖံု; အမဥ္,သြဴ။
[ကား]
ကား = အငုိ,တန္၊ အငုိ,အာ၊ တန္;ဖုိ,တန္၊ မဥ္;ေျဖ,ေနာ၀္, ေဖ;ဗာ;အာရြဥ္၊ အငုိ,လုိ႕အာ၊ အငုိ, တန္;ဖုိ, ထဲ့မဲဥ္;ကြိဳ႔,ဒ်ာ; တစြဲရပ္လဲ့ စာစြဥ္; တကြံ,(နီစြဲ)။ ဥပမာ; = ၁) နာ,ကာ,ယေယာက္ေပ;ယုိေနာ၀္, ထဲ့မဲဥ္;ကြိဳ႔,ဒ်ာ; အသိန္,တဆီလဲ့ နာ,ကြီစြဥ္; အသိန္,နီဆီေနာ၀္, ကားလြဥ္,ငါ;သနယ္ပါ,ယုိ အြဥ္;ေခ်ာ့,ယြမ္,ေဖ;ဗဲင္းမြိဳင္။ ၂) စူသြိဳ႔,ခံ,စဲစ္စဲစ္ေနာ၀္,ကားငါ;သြဴ။ " ၃) တၿခိဳ,ေဟာ၀္ တၿခိဳ,စဲစ္ေနာ၀္, အငုိ,တန္ အငို,ကားငါ;သြဴ။ "ကား" ကရုိ,ဒါ;ေငါ၀္းငြါယုိေနာ၀္, ထြာ နာမ၀ိေသသန၊ အဓိပၸါယ္;ေနာ၀္, မာထူ,အီနာမ္; မာ,ထူ,အီတၿခိဳ,၀တၳဳ မာ,ထူ,အီပေစၥ,ဥစၥာ;။ စူသြိဳ႔,ကား ကရုိ,ေနာ၀္, ထာ,ကားယုိ အမာ,ထူ,ေလြ,အီစူသြိဳ႔,ေနာ၀္,မ, စူသြိဳ႔,တဲ့ အထြာလြဥ္ စူသြိဳ႔,ကားေနာ၀္,သြဴ။
ကားကားနဲ႔, = မာ,ထြဴထုိ, ကိစၥတစြိဳးတမ်ိဳ, ေျဖ;သ်င္,ၿဖီ;စီ;ထုိ, ထာ,မာ,တဗာ;ဗာ;တဲင္ လြစ္လ,ထုိ,အီ ထာ,ေကာ့,မာ; ကင္,ထုိ,အီထာ,ေနာင္;တ။ ကေျဖ;သ်င္,ထြဴထုိ, ခြဳမ္မာ,ထြဴထုိ, ထာ,မာ,ကိစၥ အေရ,တစြိဳးစြိဳးတဲင္ ေဖၚ;နယ္ခ်ာ ကခံ;စာ,ဗာ;ဒါ;အက်ိဳ,တရာ,။ ေဖၚ;နယ္ခ်ာ ထာ,မာ,မဥ္;။ ဥပမာ; = ဟန္;ေနင္;ယုိ ရာ;သီ;ဥတုတဲ့ေဟာ၀္ေတာ၀္း၊ လြဳပ္ထာ,တဲ့ အဆင္;ေျပ;ေတာ၀္း၊ ဟူငုိ,လဲ့ကားေမြးထာ, ကားကားနဲ႔,ေခြေျဖ,အာေသခါဗြဴ ေနင္;ဟာ၊ မဥ္;ေမြးေတာ၀္းေနာ၀္, ယုိခါ ေခြအံ;မလဲဥ္းဒဲဥ္။
ကားကေအာ၀္; = လုိ႔လုိ႔စါင္စါင္၊ စြဳမ္;ျဖာ, စြဳမ္;ဗာ; စြဳမ္;ၿဖံဳ;၊ စြဳမ္;ျဖာ,/ဗာ;၊ ကားကေအာ၀္;လုိ႔စါင္။ အြဥ္;ကဲုင္ေတာ၀္း/အြဥ္;ကဲုင္ေတာ၀္း တျဖာ,ျဖာ,/တဗာ;ဗာ;။ ဥပမာ; = ၁) နီဒံုကုိ လုိ,ေပ; လုိ,တန္ လုိ,မူ; လုိ,ခုိ ကားကေအာ၀္; ေဟာ္,ဒါ; တဲမ္းဒါ;လြ လိတ္ပအုိ၀္;စြဳမ္;ျဖာ,ျဖာ,။ အဓိပၸါယ္;ေနာ၀္, ဒါ;ေတာ၀္းလိတ္သား အဲဥ္ေထာ၀္းတျဖာ,ျဖာ,။ ၂) ခုိဗါင္; မူ;နံ,ကားကေအာ၀္; ေယာင္,ေရ, လြိဳးဗန္ ေယာင္,ယံလြေမြး။ အဓိပၸါယ္;ေနာ၀္, လြိဳးတကဲုင္သား ေအာ၀္;ေတာ၀္းတျဖာ,ျဖာ,၊ ေယာင္,ေရ,လြ စြဳမ္;ျဖာ,ျဖာ,။
ကားမဲုင္, = ေငါ၀္းရီ ကြဳန္;တၿခိဳ,အငို,၊ ေငါ၀္းရီ ၀တၳဳ ပေစၥ,၊ တၿခိဳ,၊ ကြဳန္; တစြိဳးတမ်ိဳ, အတန္;ဖုိ,၊ ေငါ၀္းရီအငုိ,၊ ေငါ၀္းရီအဖို,/တန္;ဖုိ,၊ အငို,။ ေဒ;သ ယရပ္ရပ္ေနာ၀္, ဟဲ့, "ခြိဳင္းမဲုင္"။ ကားမဲုင္,၊ ခြိဳင္းမဲုင္,။ ကြဳန္း တၿခိဳ,တစြိဳးတမ်ိဳ, အဖုိ,တန္;တကားမဲုင္, အငို,ေအာ၀္;ႏဲုင္းမဲုင္, ေဖ;ကေသေနာ၀္, ရီဗာ; "ယုိေနာ၀္, ကားမဲုင္,၊ ေနာ၀္, ေနာ၀္,ခြိဳင္းမဲုင္,"ကစဒါ;ႏဲုင္းေနာ၀္,ဖံု;။ ဥပမာ; = ၁) နာ,ပနားထီးတန္ယုိ နာ,စာ ကားမဲုင္,ေဟာင္း ဖာနင္ျဖား။ ၂) နာ,ပနားထီးတန္ယုိ နာ,စာ ခြိဳင္းမဲုင္,ေဟာင္း ဖာနင္ျဖား။ ၃) နာ,စူသိြဳ႔,ခံ,ယုိ အငို,ထဲ့ ကားမဲုင္, (ခြိဳင္းမဲုင္,) ဗီ;ေဟာင္း မြိဳးျဖား။ ၄) နာ,ဖက္,ေခၚဒီ;ဗြာယုိ အယာ;ခဥ္;တစြဲ ကားမဲုင္,ေဟာင္း မြိဳးနင္။ ၅) နာ,ေျဖ,ဖုိးထီးတန္ယုိတဗာ;ေနာ၀္, နာ,ေဖ;ဗာ;ကားမဲုင္,ေဟာင္းသြ,။
ကားယို = ေငါ၀္းေဖၚ;နယ္ပမာ;ဏ၊ အြဥ္;နယ္ ေဖၚ;နယ္အဗာ;ေပါင္, ကေအာ၀္;ဒါ;နီစူကုိ၊ မဲ့ဆ,ငါ၊ ကေအာ၀္;ေဗာ့,ဒါ;နီနမ္းထ်, နမ္းေသာင္။ ေဖၚ;နယ္ အြဥ္;နယ္ နီကထီး ကေသထြဴလဲဥ္းဒါ;ပမာ;ဏ အဗာ;ေပါင္,။ ရပ္ရာ;ေဒသ ယေထြာင္းေထြာင္းေနာ၀္, သံြဳ, "ခြိဳင္းယုိ"။ ကားယုိ၊ ခြိဳင္းယုိ။ ဥပမာ; = ပိုခုိ မြိဳးထ်,ယိုခါေနာ၀္, ရြဥ္ေအာ၀္;ကားယုိလြဳမ္,၊ ေယာ့ .. စဲုင္;ရီးငါ ကားယုိငါေနာ။ (ေတာင္,ေသ ။ ။ အတြင္,ေနာ၀္,ခါေနာ၀္, အမြိဳးစူကုိေနာ၀္, ရြဥ္ေအာ၀္;ေသာ့,၊ အပုိခုိတဲ့ ေအာ၀္းထီ;)
ကားေနာ၀္, = ေငါ၀္းေဖၚ;နယ္ပမာ;ဏ၊ အြဥ္;နယ္ ေဖၚ;နယ္အဗာ;ေပါင္, ကေအာ၀္;ညာ,ဒါ;တြမ္; နီနမ္း။ ေငါ၀္းေဖၚ;နယ္ ၀တၳဳ တၿခိဳ, လုိ, တိစၧာန္; ထာ,တစြိဳးတမ်ိဳ,နီကေသထြဴလဲဥ္းပမာ;ဏ အဗာ;ေပါင္,၊ ကြယ္;ေတြာ့, ကေဒါ့,နယ္ ကေဖၚ;နယ္ အခိန္;ကာ;လအတြင္, တၿခိဳ, ၀တၳဳ တေအာ၀္;ေတာ၀္းနီနမ္းထ်, တထီ;ေတာ၀္းတြမ္;မဲ့၊ တေအာ၀္;ေတာ၀္းနီနမ္းေသာင္ရင္,ထ်,၊ မဥ္;ေမြးေတာ၀္းတဲ့ ကထြဴထုိ,လဲဥ္း ကာ;လ တဗာ;ကုိ။ ေဖၚ;နယ္ အြဥ္;နယ္ ကေသထြဴလဲဥ္းဒါ;ပမာ;ဏ အဗာ;ေပါင္,။ ရပ္ရာ;ေဒ;သ ယေထြာင္းေထြာင္းေနာ၀္, သြံဳ, "ခြိဳင္းေနာ၀္,"။ ခြိဳင္းေနာ၀္,၊ ကားေနာ၀္,။ ဥပမာ; = နီလဲုင္းယာ; လုိ႔လုိ႔စါင္စါင္ေနာ၀္, ေအာ၀္;ကားေနာ၀္,လြဳမ္,၊ ႏဲုင္းပုိခုိကထီးဒါ; မဟာနီ,အတိြဳင္,ေနာ၀္,သနယ္။ (ေတာင္,ေသ,။ ။ အတြင္,ေနာ၀္,ခါေနာ၀္, တမြိဳးပုိေနာ၀္, ေအာ၀္;ေတာ၀္းဒြဳမ္ လဲုင္းထ်,။ ေအာ၀္;ဒ်ာ;လဲုင္ေထြာင္း။ ေနာ၀္ထြဴတကာ;ေတာ၀္း ေဒါ့နယ္ခ်ာဒ်ာ; ကိစၥကထြဴထုိ, အခိန္;ကာ;လ တဗာ;ကုိ)
ကားတဲင္ = ကားကေအာ၀္း လုိ႔လုိ႔စါင္စါင္။ ေဒါ့,ရြမ္,လုိ႔ ကိစၥ အေက်ာင္,ခရာ; အျဖာ,/အဗာ;ေပါင္, ကားကေအာ၀္;။ အြဥ္;ကဲုင္ေတာ၀္းတစိ,စိ,၊ ေအာ၀္;ကဲုင္ေတာ၀္းတဗာ;ဗာ;၊ ခြိဳင္းကားတဲင္၊ ကားတဲင္။ လုိ႔စါင္ ကေဒါက္,ကဒဲက္,။ ေဒါ့,ရြမ္, ေဒါ့,ခ်ဳပ္လုိ႔ ကမာ, ကေလြ, ကအံ;ကအြ, ကေသကဒါ; ကေဒါ့, ကနာ; ကဟြိဳန္ ကစဒါ; နမ္းသ,ကရဲုင္,တသြိဳးဒါ;သမ် တြမ္း ၀တၳဳ တၿခိဳ,မ်ိဳ,ေပါင္, ကားကေအာ၀္းလုိ႔လုိ႔စါင္စါင္။ ဥပမာ; = ၁) ကားတဲင္ နာ,ကေသငါ,ဒါ; နာ,သြ,ေဟာ၀္ဖံု;ေနာ၀္, ေအာ၀္;ကားမဲုင္,ျဖာ,ေဟာင္း နာ,တြက္လုိ႔လုိ႔စံ,မြိဳင္။ ၂) ကားတဲင္ေခြကေသ ကားတဲင္ေခြကဒါ; ေခြအီ;ေဒါ့, ေခြအီ;ၿခဲဳင္းနယ္လုိ႔လို႔နာ,။ ၃) ကမၻာ;ဟံ;ေလာင္းယုိ ကားတဲင္ နာ,ကတြိဳ;ဗာ;ဖုိ ခမ္;/ႏုိင္;ငံ;ေပါင္,ေနာ၀္, ေဒါ့,နယ္ေခြမြိဳင္။ ၄) ကားတဲင္ေခြတၿခိဳ,ကေအာ၀္းသမ် ေခြအီ;ေဖ;လုိ႔ ေခြပုိခုိ ပုိမူ;ဖံု;။
ကားတၿခိဳ,၊ ကားကြဳန္; = ေျဖ,စာ,ကူ,ကား ကြဳန္;တၿခိဳ,အစြိဳးစြိဳး အမ်ိဳ,မ်ိဳ,။ ေျဖ,ကြဳန္;တၿခိဳ,တစြိဳးတမ်ိဳ,ထြဴေတြာ့, ေဖ;ကလ,အမဲစ္၊ ေဖ;ကလ,လြိဳထဲင္း အငို,ရင္,ေနာ၀္, စာခ်ာ,။ ေျဖ,တၿခိဳ,တေထြာင္းထြဴေတြာ့, ေလြ,စာခ်ာတေထြာင္းေခၚ။ စာထြဴေျဖ, ေျဖ,ထြဴစာ။ ေျဖ,ေႏြ;ဒီ;ေ၀င္,ပင္ေလာင္,ကုိေတြာ့, ေလြ,စာေတာေ၀င္,သီ;သဲင္;ကုိ။ မာ,ထာ,မာ,လြဴးနမ္း ကမ္းသက္။ ကားကြဳန္;၊ ကားတၿခိဳ,၊ ေျဖ,စာ ကူ,ကားကြဳန္;တၿခိဳ,၊ ကားဖုိး၊ ကားပနား၊ ကားဗြဴ၊ ကားဖက္ေခၚ။ (ကရိယား)
[ကာ;]
ကာ; = မဲ့ငါအေခါ၀္ဖဲ့,လသြဳတ္,အရပ္။ ေျဖာင္းဆ့,လဖဲ့,။ (နာမ္;)
ကာ; = ေအာ၀္;တဖဲ့,ေတြာ့, ဖ်တ္ေလြ,ခဲ့,တဖဲ့,။ ႏြိဳ႔ဖ်တ္ထမ္ေလြ, တဖဲ့,ေခၚ။ ေအာ၀္;ေျခာင္တဖဲ့,ေတြာ့, ေလြ,ထုိ,အြိဳးခဲ့,တဖဲ့,။ ေဖ;ကေဖ်ာ္ေလြ,ခဲ့,တဖဲ့,တဲင္ ေလြ,ဒါင္; ေလြ,ေသာ့,ထမ္ေနး ခါင္;လမ္းေဒ;သတဗာ;ကုိ။ ဥပမာ; = ၁) ကာ;ထီေျခာင္။ ၂) ေအာ၀္းထီေျခာင္ဆ့,ဖဲ့,တြိဳ႔,ေတြာ့, ကာ;ေလြ,ထီေျခာင္ဆ့,ကြဥ္;ဖဲ့,။ ၃) ကာ;တျခာတန္။ ၄) ကာ;ခမ္း ကာ;ထီ။ ၅) ကာ;ထီပင္;လယ္;သမုဒၵရာ;။ (ကရိယာ;)
ကာ; = ေဖ;ကယမ္းဗာ;မြဳန္းေတာ၀္းေနာ၀္, ကာ;ပုိန္းေလြ,ေနး။ ေဖ;ကယမ္းဗာ;မြဳန္းေတာ၀္း ထာ,စြိဳးတမ်ိဳ,ေနာ၀္, ဒဲင္ထုိ ဒဲင္စ,ခါင္;ကာေတြာ့, ယမ္းပိုန္းထုိ,။ ကာ;ေလြ,ဆ,ကီဖဲ့,။ ဥပမာ; = တြမ္;ယမ္းမြဳန္း ေႏြ;ဒီ;ကေအာ၀္;လုိထာ, တစန္,ေလာင္းသူ,ေနာ ပုိခုိ.. မဲ့့,ထြားကာ;ေလြ,ေဟာ၀္ေဟာ၀္ေနာ။ (ကရိယာ;)
ကာ;ဆြဥ္; = ဆြဥ္;ကေဒါ့,ထန္;ဒါ; ကာ;ေလာင္း။ ဥပမာ; = ၁) လုိ,ျဖားစခါ ကာ;ဆြဥ္;ဆြာ,။ ၂) ရေသ့,ျဖားေနာ၀္, ကာ;ဆြဥ္;ဆြာ,။ လုိ,မူ;ေနာ၀္, ကာ;ဆြဥ္;ေဒါ့,ထန္;ဆြာ,ေတာ၀္း၊ လုိ,ခုိယျဖာ,ျဖာ,ေနာ၀္, ကာ;ဆြဥ္;ေဒါ့,ထန္;ဆြာ,။
No comments:
Post a Comment